جامعه جان ندارد | سرمایه‌ اجتماعی دود شد  | دولت فقط مشکل خودش را حل می‌کند

به گزارش جام جم آنلاین، افزایش تورم و کاهش ارزش پول ملی سبب شده که بسیاری از شهروندان برای تامین نیازهای اساسی خود با مشکل رو به رو شوند. برای بسیاری خرید خانه و خودرو به آرزو بدل شده است و کم نیستند مستاجرانی که ناچار هستند برای اجاره مسکن روانه محله‌های پایین‌تر شهرهای کوچک شوند یا به فکر مهاجرت به شهرهای کوچک‌تر باشند.

علاوه بر این بی‌ثباتی و بالا رفتن قیمت‌ها تنها مشکل شهروندان نیست، زیرا مسئولان قادر نیستند، همین قیمت‌های غیر منطقی را نیز ثابت نگه‌ نگهدارند. در چنین شرایطی سرمایه‌گذار و مصرف کننده نمی‌توانند برای آینده نزدیک خود نیز برنامه‌ریزی کنند.

‌‌در این بین تورم افسار گسیخته نیز سبب شده سرمایه‌های شهروندان بخصوص طبقه متوسط  جامعه از بین برود.‌ به همین دلیل کارشناسان هشدار می‌دهند، چنانچه مشکلات اقتصادی برطرف‌ نشود، تبعات اجتماعی فراگیری به دنبال خواهد داشت.

جامعه دیگر توان ندارد

در  چنین شرایطی این پرسش مطرح می‌شود که جامعه در برابر وضعیت موجود چقدر توان دارد؟ دکتر مرتضی افقه، دانشیار دانشکده اقتصاد دانشگاه شهید چمران ‌اهواز در پاسخ به این پرسش به خبرنگار به جام جم آنلاین می‌گوید:‌ در سه دهه اخیر تلاش شد تا وابستگی اقتصاد را به نفت کاهش دهند. اما نتوانستند به این هدف برسند و همچنان اقتصاد در کشورما به نفت وابسته است.‌ به نظرم چنانچه تحریم‌ها برداشته نشوند، بعید است‌، بتوان این وضعیت را ادامه داد.

او درباره شرایط جامعه نیز عنوان می‌کند: می‌توان گفت به مرحله شکنندگی اجتماعی رسیده‌ایم و آستانه صبر مردم بعد از سه دهه تداوم مشکلات متاسفانه به مرحله نهایی رسیده است.  به عبارت دیگر جامعه دیگر توانی ‌ برای تحمل این مشکلات ندارد.

نابودی سرمایه‌های اجتماعی

آنچه سبب می‌شود که کارشناسانی مانند دکتر افقه نسبت شرایط پیش‌ روی جامعه نگران‌تر شوند. این نکته است که سرمایه‌های اجتماعی نیز در کشور به پایین‌ترین حد ممکن رسیده است.

دانشیار دانشکده اقتصاد دانشگاه شهید چمران ‌اهواز در این باره توضیح می‌دهد: در کنار شرایط نامناسب اقتصادی ما سرمایه اجتماعی را نیز از دست داده‌ایم، زیرا‌ وعده‌های مسئولان‌‌ عملی نشده‌اند.

او درباره میزان کاهش سرمایه‌های اجتماعی نیز عنوان می‌کند: در زمان جنگ ایران و عراق میزان سرمایه‌های اجتماعی در بالاترین حد خود بود، زیرا شهروندان جان خود را نیز دریغ نمی‌کردند.‌ اما برخلاف برخورداری‌ها با گذشت زمان‌ وعده‌های مسئولان اجرایی نشدند و مشکلات شهروندان حل نشده باقی ماند. به همین دلیل این روزها سرمایه اجتماعی نیز وجود ندارد.

این درحالی است که کم نیستند‌ کشورهایی که با استفاده از سرمایه‌های اجتماعی‌ توانسته‌اند بسیاری از مشکلات را پشت‌ سر بگذارند.

دکتر افقه عنوان می‌کند: چون سرمایه اجتماعی وجود ندارد، جامعه با حاکمیت همراهی نمی‌کند. به همین دلیل است که می‌گوییم شرایط شکننده شده. به عبارت دیگر اگر سرمایه اجتماعی با حاکمیت همراه بود، احتمالا جامعه این شرایط را تحمل می‌کرد‌. اما این روزها که شرایط اقتصادی و اجتماعی به درستی مدیریت نشده و ‌ سرمایه اجتماعی نیز از دست رفته است.‌‌ آستانه صبر شهروندان به راحتی لبریز می‌شود.

او درباره اینکه این شرایط تا زمانی دوام خواهد آورد؟ عنوان می‌کند: بررسی شواهد و تاریخ اعتراضات شهروندان نشان می‌دهد که سال آینده وارد بحران می‌شویم.

راهکاری وجود ندارد؟

مشکلات اقتصادی و بی‌توجهی مسئولان به وعده‌هایشان سبب شده این روزها بسیاری از شهروندان شرایط نامناسبی را تجربه کنند. این درحالی است که برخی ادعا می‌کنند که دولت با اجرای طرح‌هایی مانند مولدسازی مشکلات را برطرف خواهد‌ کرد. اما مساله اینجاست که برخی کارشناسان معتقدند اجرای چنین طرحی ‌ نمی‌تواند از بار مشکلات جامعه بکاهد.

دانشیار دانشکده اقتصاد دانشگاه شهید چمران ‌اهواز  در این باره می‌گوید: دولت بودجه خود را امسال از طریق طرح مولدسازی یا فروش دارایی‌ها حل می‌کند. اما نکته اینجاست که مشکل جامعه از این طریق حل نمی‌شود.

آن طور که دکتر افقه توضیح می‌دهد دولت با فروش اموال مشکل خود را حل می‌کند. اما دولت برای حل مشکلات بخش مصرف، سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و بخش تجارت خارجی برنامه‌ای ندارد.

دانشیار دانشکده اقتصاد دانشگاه شهید چمران ‌اهواز درباره راهکار عبور از این بحران توضیح می‌دهد: در کوتاه مدت راهکاری وجود ندارد. حتی اگر تحریم‌ها نیز برداشته شود، شرایط خیلی بهتر نمی‌شود بلکه می‌توان گفت شرایط بدتر نخواهد شد، زیرا  بهبود شرایط در گرو تحولات ساختاری عمیق است.

‌او ادامه می‌دهد: اگر کشور در سه دهه اخیر با ساختارهای معیوب ‌دچار مشکل جدی نشد‌‌ به دلیل دوپینگ نفت بود‌. به همین دلیل این روزها که این مساله امکان پذیر نیست با مشکل رو به رو شده‌ایم.

 دکتر افقه تاکید می‌کند‌: مشکلات اقتصادی ریشه‌های غیراقتصادی دارند و با فرمول‌های اقتصادی قابل حل نیستند.